[Krzysztof]

Właściwie cmentarze to nie są "pamiątki", to są znaki i świadkowie tamtych tragicznych wydarzeń. Tym niemniej ten dział będzie chyba najlepszy, aby tu zamieszczać zdjęcia i opracowania o Cmentarzach Wojennych.

Na początek artykuł p. Marka Kuny o Kwaterze Wojennej na Cmentarzu Parafialnym w Bychawie,
zamieszczony w Głosie Ziemi Bychawskiej nr 210 str 10-11..
Polecam to opracowanie jak i caly cykl p. Kuny "Trasy turystyczne po Bychawie i okolicach" publikowany w Głosie...


Odnośnie polecanego wyżej opracowania mam uwagę, a właściwie dopowiedzenie.
Autor pisze m.in:
"Na obrzeżu, pomiędzy mogiłami a nawet na nich wyrosło wiele współczesnych grobów. Pierwsze w latach 60., ostatni wykopano niedawno. Ktoś to zrobił, ktoś na to zezwala. Świadomie czy przypadkiem? Co by tu jeszcze sp... panowie? Gdyby tak pod Arnhem, Falaise, na Monte Cassino w polskiej kwaterze pochował ktoś swoich krewnych z poległymi nie mających nic wspólnego? Słowa „profanacja”, „barbarzyństwo” byłyby określeniami najłagodniejszymi." (cyt z w/w artykułu)

Rozumię oburzenie autor i nawet je podzielam - chociaż nie "dosłownie"!
Bardzo źle się stało, że współczesne groby umieszczono między kwaterami wojennymi.
Ale dlaczego do tego doszło?
Z tego co wiem, to od końca lat 60-tych na Cmentarzu Parafialnym w Bychawie zaczęło brakować miejsc do pochówku. Wąski pasek ziemi doklejony w tych latach do cmentarza od str. zachodniej był przyłowiową kroplą...
Ks. Kan. Maj - ówczesny proboszcz - zabiegał u ówczesnych władz (zdaje się miejskich, ale tego jaki to był "szczebel władzy" to nie jestem pewny ) o pozwolenie na powiększenie cmentarza, ale bezsktecznie. Więcej, od bezpośrednich świadków wiem, że z rozmów na ten temat wracał przygnębiony i wcale nie ukrywał tego, że traktowano go upokarzająco. Ówczesna władza nie przepuszczała żadnej okazji aby księdzu do... (dokuczyć). Czytaj: Ks Dominik Maj kontra lubelska bezpieka. #3
Dopiero następny proboszcz, Ks. Kan. Kopa we właściwym sobie, stanowczym stylu (kto znał tego księdza, wie o co chodzi) przypomniał władzom, że troska o miejsca do pochówku to ich (...) obowiązek. I Cmentarz Parafialny powiększono.
Źle się stało, że współczesne groby umieszczono między kwaterami wojennymi, ale jestem przekonany, że opisane wydarzenia miały ogromny wpływ na zaistniałą sytuację.
Krzysztof Łaszcz

[300sl]

To co prawda nie 100 tylko 200 lat temu, ale ...
Jeżeli czegoś nie poplątałem, to jadąc od strony Bychawy, przed Kosarzewem, naprzeciwko kapliczki, po drugiej stronie szosy Bychawa-Krzczonów, w miejscu kępy zarośli, jest grób powstańca lub powstańców listopadowych. Kolejne miejsce pochówku z tamtego okresu jest podobno na Skawinku (jest tam krzyż albo kapliczka).

To tak ku pamięci i być może drążeniu tematu u miejscowych.

Pozdrawiam.
300sl

[Krzysztof]

"300sl" Wyrazy uznania i wdzięczności za wartościowe i odkrywcze wiadomości. Nie ustawaj w poszukiwaniach i pisz jak najczęściej.

O Grobach Powstańców Listopadowych k/ Kosarzewa i na Skawinku wcześniej nie słyszałem. Informacje masz z przekazu ustnego, czy też gdzieś o tym napisali?
Jest opracowanie: Powstanie listopadowe na Lubelszczyźnie, Wydarzenia Ludzie Źródła, Praca zbiorowa. -mogą tam być jakieś ciekawe informacje.

W Historii Kosarzewa znalazłem wzmiankę o Powstaniu Styczniowym: "Można wywnioskować, że w czasie powstania styczniowego partie powstańcze, jeśli nie przechodziły przez Kosarzew, to znajdowały się w jego okolicach. Oddziały pułkownika Kajetana Cieszkowskiego – Ćwieka przechodziły z rejonu Piask pod Bychawę. Sprawę narodową serdecznie popierała parafia ks. prałata w Krzczonowie."

O mogiłach zbiorowych, prawdopodobnie Powstańców Styczniowych w kościele w Bychawie, pisze Ks. Tadeusz Bereza w Bychawa, parafia , miasto, okolice (wyd Lublin 2000) str 118.

Trafiłem na ślad publikacji: Adam Polski, Andrzej Kasprzak, W hołdzie przeszłości. Miejsca pamięci Powstania Styczniowego w województwie lubelskim, Towarzystwo Przyjaciół Fajsławic, Lublin-Fajsławice 2012
W prezentacji piszą tam: "Zinwentaryzował 145 miejsc w tym: 14 cmentarzy powstańczych, 85 mogił zbiorowych, 9 mogił pojedynczych i 37 innych ważnych miejsc." więcej tutaj. Może ktoś ma dostęp do tej publikacji?

[300sl]

Powstanie listopadowe.

O tych grobach opowiadała mi pani sołtysowa Matysek z Koloni Kosarzew Dolny, więc po bliższe informacje należałoby się do niej udać. Dobrze było by zapytać najstarszych mieszkańców Kosarzewów i Skawinka czy nie mają więcej wspomnień na ten temat. Poza tym, po zdobyciu wszystkich możliwych informacji "na miejscu", można skontaktować się z panem Adamem Sikorskim, prowadzącym program "Było nie minęło" i możliwe, że przyjedzie z ekipą filmową i potwierdzą georadarem lokalizację, a może i jakiś odwiert zrobią. Była by to również jakaś promocja okolicznych terenów. Jakiś szlak po okolicznych mogiłach wojskowych można zrobić, połączyć ze szlakiem rowerowym. Wiem, że są ludzie co całe swoje urlopy wykorzystują na odwiedzanie grobów poległych.
I jeszcze jeden aspekt fizyczności takiego grobu. Powstanie listopadowe jest uznawane za powstanie stanu szlacheckiego, ale należy pamiętać, że Królestwo Kongresowe miało własną armię, a w armii tej służyli również chłopi. Myślę, że kilka osób z okolicznych terenów którzy straciłi jakiegoś dawnego powinowatego się znajdzie (nawet jeśli jeszcze o tym nie wiedzą) i raz czy dwa razy do roku mogą im oddać hołd w miejscu spoczynku prawdopodobnie anonimowego powstańca (niestety rok 1831, a to on raczej nas interesuje, nie jest jeszcze dostępny http://www.szukajwarchiwach.pl/35/1656/0...bJednostki).



Powstanie styczniowe.

Jakaś obecność powstańców styczniowych w Kosarzewach jest pewna, a dowód na to poniżej, w skargach do Komisarza.

Kosarzew Górny

"Marianna Sobkowicz wniosła zażalenie:
Mąż mój Stanisław Sobkowicz w roku zeszłym służył we dworze jako parobek w czasie kiedy wojsko poszukując Powstańców przechodziło przez wieś tę - żołnierze nabrali sian Dworskiego dla swych koni - znajdujący się wówczas Rządca Kępiński złożył winę na męża mego, iż ten wydał owe siano żołnierzom i że za to gdy przyjdą Polacy będzie powieszony - nastraszony takiemi pogróżkami mąż mój zbiegł ze służby, a Kępiński znajdującą się na paszy dworskiej moją krowę przyaresztował i dotąd zwrócić jej nie chciał, aż zmuszoną byłam sprzedawszy z siebie ostatnie odzienie zapłacić za siano zabrane Rs:8 domagam się zatem zwrotu niesłusznie wydartych mi pieniędzy
tak zeznałam Marianna Sobkowicz XXX

Małgorzata Gustaw zeznała:
Mąż mój Antoni Gustaw za przychylność ku prawemu Rządowi zabrany przez Powstańców tak został pobity, że w dni trzy życie zakończył - ja zaś nieszczęśliwa wdowa z pięciorgiem dzieci małoletnich pozostałam na gospodarstwie, że zaś wszystkie zabudowania są w złym stanie upraszam o dozwolenie mi drzewa na budowlę
tak zeznałam Małgorzata Gustaw XXX"


Pozdrawiam.
300sl

[Krzysztof]

W rozmowie prywatnej z P. Witoldem Milanowskim, wieloletnim Dyrektorem Szkoły Podstawowej w Zaraszowie zapytałem go o czy wie coś o grobach powstańców pochowanych między Zaraszowem i Kosarzewem. Odpowiedział, że słyszał, że grób/groby powstańców styczniowych są tam, gdzie kapliczka na skraju lasu przy wjeździe do Kosarzewa.

Kapliczka i zarośla naprzeciw tej kapliczki



Jak wyżej a po prawej jeden z trzech krzyży ze Skawinka



Krzyże na Skawinku