[Krzysztof]

" W dniu 10 września 1942 r. o świcie do Zaraszowa zjechał oddział żandarmerii niemieckiej, wieś obstawiono posterunkami i aresztowano 17 osób - mężczyzn."
w: Maria Dębowczyk, Ofiary wojny i okupacji z Bychawy i regionu (1939-1944), wyd. Bychawskie Towarzystwo Regionalne, Bychawa 1997, str 74

Początkowo aresztowanych uwięziono na Majdanku a potem przewieziono do Obozu w Pustkowie koło Dębicy. Obóz utworzono przy poligonie SS na którym min. testowano rakiety V1 i V2. zdjecia z obozu i poligonu
Jesienią 1942 r. w obozie wybuchła epidemia tyfusu i czerwonki. Wygłodzeni, wycieńczeni ciężką pracą więźniowie masowo umierali.
Zwłoki palono na tzw Górze Śmierci. Kilka lat temu, gdy wichura wywróciła tam kilka drzew, pod ich korzeniami, wśród popiołów znaleziono ludzkie szczątki.
Góra śmierci

W styczniu 1943 r. do Sołtysa przyszło wezwanie:



Rodziny poinformowano o śmierci wyżej wymienionych.


Stanisław Kuśmirek (ok 1940r.)

Ich lista w książce M. Dębowczyk, dz.cyt. str 53-54:

Baran Władysław - ps. okupacyjny "Sokół", ur. w 1914 r., zginął w obozie pracy w Dębicy w 1943 roku (aresztowany przez Niemców wraz z innymi w 1942 r.)
(...)
Flis Jan - ur. w 1899 r. w Woli Gałęzowskiej, zamieszkiwał w Zaraszowie, działał w Związku Walki Zbrojnej pod ps. "Fortel". Został aresztowany w 1942 r., był przetrzymywany na Majdanku, później wywieziony na roboty do Dębicy, zginął 6 listopada 1942 r.
(...)
Hereć Stanisław - ps. okupacyjny "Harcerz", ur. w 1918 r., zginął z rąk okupanta w obozie pracy w Dębicy w 1943 r. (aresztowany wraz z grupą mieszkańców wsi w 1942 r.)
(...)
Krusiński Euzebiusz - ps. okupacyjny "Kometa", ur. w 1924 r. Padł ofiarą łapanki 20 września 1942 r., aresztowany i wywieziony do obozu pracy w Dębicy, gdzie zginął 28 stycznia 1943 r.
Kuśmirek Stanisław - ps. okupacyjny "Konarz", ur. w 1923 r.; w czasie okupacji był żołnierzem BCH miejscowej placówki, której dowódcą był Andrzej Pruś ps. "Kos". Aresztowany wraz z innymi w 1942 r. zginął w Dębicy w 1943 r.
Łyś Józef - ps. okupacyjny "Łabędź", ur. w 1906 r., aresztowany przez okupanta w 1942 r., wywieziony do obozu pracy w okolice Dębicy zginął w 1943 r.
(...)
Mazurek Józef - ps. okupacyjny "Marek", ur. w 1908 r., aresztowany przez Niemców wraz z innymi w r. 1942 i wywieziony do obozu pracy w Dębicy, gdzie zginął w 1943 r.
Pawłowski Stanisław - ps. okupacyjny "Portfel", aresztowany przez Niemców wraz z innymi jesienią 1942 r., następnie osadzony w obozie pracy w Dębicy, gdzie zginął w 1943 r.
(...)"

Widzę rozbieżność dat łapanki (z podaną na początku) i śmierci (z datą wezwania) przy nazwisku p. Krusińskiego, ale przepisałem tak, jak jest w książce. Pominąłem innych, wymienionych w książce, którzy zginęli w czasie wojny, bo lista ta nie jest pełna. Trzeba ją opracować na podstawie tablicy w naszej kaplicy.

Wiem, że z aresztowanych kilku uciekło a kilku przeżyło obóz.
Z informacji uzyskanej (telefonicznie 3 III 2011r.) od Czesława Kuśmirka z Zaraszowa:
Uciekli:
Śliz Leon; Korona Antoni; Marzec Leon; Mazurek Michał; Flis Stanisław; Łyś Andrzej.
Obóz przeżyli:
Furgał Jan; Sujka Zygmunt; Frączek (Bronisław?) - ojciec, i Frączek (Stefan?) - syn

Z tego wynika, że aresztowanych było 18-stu (nie 17.)

Wspomnienia p. Jana Furgała z pobytu w obozie. Zachował się dokument zwalniający p. Furgała z obozu. Mamy nadzieję na udostępnienie.


Do dziś na Górze Śmierci zachowała się komora w której przechowywano zwłoki przed spaleniem i palenisko. Jest też Pomnik, tablice upamiętniające ofiary i tzw Droga Cierpienia. U stóp góry budowane jest muzeum. W miejscowej Sz.P. jest Izba Pamięci.
Zdjęcia znajdziesz na tej stronie w galerii skrót. Też na tej stronie o naszym upamiętnieniu pomordowanych skrót.

Archiwa obozu nie zachowały się, więc organizujący muzeum poszukują informacji, dokumentów, zeznań, świadectw... W razie potrzeby podam tel. kontaktowy.

[Krzysztof]

Tablica upamiętniająca pomordowanych i urny z ziemią z Katynia, Pustkowa k/Dębicy i Smoleńska w Kaplicy w Zarszowie.

[Krzysztof]

Z archiwum Szkoły Podstawowej w Zaraszowie.
Wspomnienia spisywane przez uczniów w 1978r. na polecenie ówczesnego Dyr. Witolda Milanowskiego.
Dziękuję P. Dyr Bożenie Koziej za udostępnienie.

Mazurek Józef

Urodził się w 1908r. W Zaraszowie w rodzinie rolniczej.
Ukończył 5 klas Szkoły podstawowej w Zaraszowie, potem pracował na roli.
Był sekretarzem spółdzielni „Społem”, a także zastępcą naczelnika straży pożarnej.
1 września 1942r. Został wywieziony na Majdanek, a stamtąd do obozu w Dębicy.
Zamordowany przez hitlerowców w Dębicy w 1943r.

Notatkę sporządził Kurdziel Wiesław.!

[300sl]

Poniżej link do aktów zgonu osób zmarłych w Dębicy:

https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:...cc=1867931

Akty od 12 do 22 oraz 27, 45, 46.

Pozdrawiam.
300sl